Arşiv Belgeleri Işığında Bedîüzzaman Saîd Nursî ve İlmî Şahsiyyeti-2

Prof. Dr. Ahmed Akgündüz

OSAV, İstanbul – 2014

 

Tesbit, Tashih ve Mülâhazalar

 

Geçmişte Bedîüzzaman araştırmacıları/yazarları kendi eksikliklerini devlet arşivlerine ulaşamama ma‘zeretine yüklemeye çalışırlardı.. Hâlbuki eldeki vesîkalar bile hakkıyle değerlendirilemiyor, bâzan peşin kabûller öne geçiyordu.. Her Târihçede başka bir Bedîüzzamân görüyorduk..

Günümüzde de harman pek bol ama, harmana göre hâsılât yok!..

Kimseye nasip olmayan kaynak ve imkânlara ulaşan Ahmed Akgündüz’ün çalışmalarında da standart hatâ sınırlarının çok üzerindeki durumlarla cedelleşmekten kurtulamıyoruz yazık ki!..

 Çok dahâ i‘tinâlı, çok dahâ sıhhatli ve akademik bir çalışma olabilirdi/olmalıydı!…

Vâ esefâ!…

      B. Tunç

 

-Syf.9/1:

*”… ayni metni Meclis’e sununca Mustafa Kemâl ile olan sert tartışma …”

Mezkûr tartışma, (23 Kasım 1922 târihli mektub sebebiyle) 25 Kasım 1922 akşam namazı vakitlerine doğru.. Kaynağından okuyalım:

“25 Teşrîn-i sânî 1338 Cum’a-ertesi

 Halîfe Hazretleri’nden Meclis’e bir cevâb gelmiş. Okunacağı sırada, “Kàimen dinleyelim” diye bir teklif dermeyân olmuş. Derken, gürültü çıkdı. (…)
Takrîben akşam namâzı sıralarında Meclis dağılırken bakdım, Dîvân-ı Riyâset Odasında Kemâl Paşa ile Bedîüzzaman Molla Saîd-i Kürdî arasında bir mübâhase var. Ben de dinledim. Bir sâat kadar imtidâd etti.

Mübâhasenin ibtidâsı; Bedîüzzamân’ın Kemâl Paşa’ya ve dahâ …” (Ali Sürûrî [Tönük]; Günlük, 25 Kasım 1922, Ankara-Millî Kütüphâne 06 mil YZA 9487.)

Mektup metninin az değişiklikle Beyannâme olarak neşri ise 19 Ocak 1923. Yakın târihlerde neşredilen Habâb Risâlesi’ne de dercedilmiş..

-Syf.9/6:

*berat

berâat (berâet)

-Syf.10/9:

*”…, onu iknâ etmek için…,  Şeyh Sünûsî yerine Şark Umûmî Vâizliği, …Tedkîkât ve Te’lîfât- İslâmiyye üyeliğini teklif eylediğini …”

Bu teklifler, mâlûm münâkaşadan evvel.. Bedîüzzaman Ankara’ya gelirgelmez, hattâ İstanbul’da iken yapılmış olabilir.. 

A. Sürûrî’nin günlüğüne bakalım:

“İki gün evvel [7 Kasım 1922] Ankara’ya gelmiş olan Bedîüzzamân Saîd-i Kürdî Efendi sâmiîn locasında idi. Vilâyât-i Şarkıyye meb’uslarından ba‘zısının takrîri üzerine Meclis alkışlarla müşârü’n-ileyhe beyân-ı hôş-âmedî etti. Kendisi de locada ayağa kalkarak ta‘zîmatla ve birkaç kere selâm vermek sûretiyle teşekkürde bulundu.

Bil’âhare Riyâset Odasında görüştük.. 324’de gördüğüm Saîd-i Kürdî hiç değişmemiş ve ihtiyarlamamış!.. Fakat rûhan hasta olduğu hem meşhûd, hem mervî.. Hattâ Tedkīkāt ve Te’lîfât-ı İslâmiyye a‘zâlığı teklif olunmuş ise de hastalığından bahisle i‘tizar etmiş. Yine, kâ’l-evvel millî elbisesiyle geziyor. …” (Ali Sürûrî [Tönük]; Günlük, 9 Kasım 1922, Ankara-Millî Kütüphâne 06 mil YZA 9487)

Bedîüzzamân’a kulak verelim:

“O, beni taltîf etmek ve bütün Vilâyât-ı Şarkıye’ye Vâiz-i Umûmî yapmak içün, Ankara’ya istedi. Ben oraya gitdim.” (Bedîüzzamân Sa‘îd Nursî; Emirdağ Lâhikası, Y. Asya Neşriyat, 1998, s.248.)

-Syf.10/33:

*mütefekkirlerinden

mütefekkirlerden

 -Syf.11/20:

*11-12 Mart 1340/1924

11-12 Mart 1341/1925

-Syf.16/5:

*Rabıtatu Alil-Beyt

Râbıtatü Âl-il-Beyt

-Syf.42/4:

*Ekim

3 Eylül’den evvel

Lemeât: Bedîüzzaman Saîd-i Kürdî, Evkāf-ı İslâmiyye Matbaası, 1339[H] [8 Haz. 1921 – 3 Ey. 1921] / MTH, s. 438 [“Târihçe-i Hayât’ın Zeyli ” bu eserin sonunda]

Üzerindeki notdan 1339 Ramazân’ında (9 Mayıs 1921-8 Hazîran 1921) te’lif edildiği anlaşılıyor. 3 Eylül 1921’den önce basılmış.. 

-Syf.45/16:

*Kitabımızın I. Cildinde ifâde ettiğimiz gibi, Bedîüzzamân Hazretleri, 1918’de 3 ay 25 günlük bir yolculuktan sonra..

Birinci cildde 3 ay 23 günlük bir yolculuktan sonra .. (Bknz: I. Cild, Syf.972)

Ancak burada da târih ve hesap hatâları var!..

Hilâl-i Ahmer murahhası Yusuf Akçura’nın 1918 Nisan başlarında Bedîüzzamân’ı Kostroma’da gördüğü dikkate alınırsa firâr dahâ sonraki günlerde muhtemelen Nisan ortalarındadır. Firar yolculuğu herhâlde 3 aydan fazla olmamalıdır..

http://risaletashih.org/bediuzzamanin-rus-esareti/

-Syf.46/resimaltı:

*28 Hazîran 1334/28 Hazîrân 1918

28 Temmuz 1334/28 Temmuz 1918

 -Syf.46/çevirinin sonu:

*Fî 27 Hazîran / Yazışmalar arasında irtibâtı te’min pek mümkün olamıyor..

28 Temmuz 1334

Memduh Beyin bu yazısı, Harbiye Nezâreti’nin 21 Temmuz 1918 târihli yazının cevâbı olmalıdır. (Bkz: s.113-114) 

http://www.risalehaber.com/vatan-savunmasinda-said-nursi-belgesi-75005h.htm

-Syf.51/11:

*[4 Mart

[5 Mart

-Syf.88/1619:

*Mîlâdî 1922 başı ve Rûmî 1338’dir.

Mîlâdî 1922 (Rûmî 1338) başıdır.

 http://risaletashih.org/takvimler-ve-tarih-cevirme-ile-ilgili-kisa-bir-hatirlatma/  

-Syf.92/16:

*2.5 yıl

yaklaşık 2.5 yıl (2 yıl 3 ay 15 gün)

http://risaletashih.org/bediuzzamanin-rus-esareti/   

-Syf.93/-:

*-

Huzûr-i Sâmî-i Meşihatpenâhîye

-Syf.93/10:

*-

19 Nîsân [1]335 [1919] / (x) D. Himet-il-İslâmiyye, S. Albayrak, Y. Asya Yayınları, 1973

-Syf.93/18:

*1337/1919

1337 [23 Eylûl 1337] /1921/ (x) D. Himet-il-İslâmiyye, S. Albayrak, Y. Asya Yayınları, 1973

-Syf.94/2:

*bir berây-i tedâvî

berây-i tedâvî

-Syf.94/resim altı:

*Ayrılma Belgesi

Rapora istinâden İzne Ayrılma Belgesi / Vazîfeden istifâ şeklinde Ayrılma Belgesi değil!

-Syf.94/27:

*”Böylece … Bedîüzzamân, 18 Receb 1337 ve 20 Nîsan 1335/1919 târîhinde Dâr’ül-Hikmet’il-İslâmye’den ayrılmıştır. Yaklaşık bir seneden biraz az üye olarak hizmetini sürdürmüştür.  ….”

Bu paragrafın tamâmen kaldırılması uygun olur.. Yukarıdaki tesbitler ve diğer belgeler bu hükmü nakzediyor 

http://risaletashih.org/bediuzzaman-said-nursi-muhtasar-tarihce-i-hayati-1878-1960-iv-1918-1922/

-Syf.94/32:

*… Te’lîf Ettiği Eserler

… Tab‘ ve Neşrettiği Eserler / dahâ uygun olur.. Çoğunun te’lîf târihlerini bilmiyoruz..

-Syf.95/1:

*Lemaât [1337-1339/1920]

Lemaât [1337-1339/1921]

-Syf.95/6:

*İşârât [1339/1921]

İşârât [1339/1920-1921]

-Syf.95/8:

*Hakîkat Çek.- I [1336/1339/1921]

Hakîkat Çek.- I [1336/1920]

-Syf.108/6:

*”Birincisi; Şeyhülislâm Kâzım Efendi’nin Bedîüzzamân’a Mahrec Pâyesi verilmesi ile alâkalı Arzıdır:”

Mahrec Pâyesi ile ilgili safha, dahâ D.Hikmet’in resmiküşâdından evvel Enver Paşa tarafından başlatılmıştır:  
“Bitlis’te Ruslarla vukū’ bulan savaşlara iştirâk edip esir düşmüş ve bu def’a geri dönmüş bulunan ulemâdan meşhur Bedîüzzaman Saîd Efendi’nin aşîretlerin harbe sevki husûsundaki hamiyyetli çalışmalarına ve müşâhid ol[un]an vatanperverce güzîde hizmetlerine binâen, mumâileyhin uhdesine hâiz olduğu ilmî haysiyyet ile uygun bir rütbe tevcîhi sûretiyle taltîfi muvâfık olacağından, îcab edenin îfâsına yüce izinleri istirham edilmektedir.
10 Ağustos 1334
Başkumandan Vekili ve Harbiye Nâzırı
Enver”
(Şerîat Yolunda Yürüyenler ve Sürünenler – 1989, 148, Sâdık Albayrak)

-Syf.108/2:

*”1 Temmuz 1334/1918 târîhinde Başkumandanlık Vekâleti ile birlikte Harbiye Nâzırı unvânını da alan Enver Paşadır.” / Sanki 1 Temmuz 1918’den önce Harbiye Nâzırı değilmiş gibi anlaşılabiliyor.

Enver Paşa, Ocak 1914 ile 14 Ekim 1918 arasında Harbiye Nâzırı olarak kabînede yer almıştır.

-Syf.109/8, 9:

*(DHİ) 

Dâr-ül Himet-il-İslâmiyye (?)

-Syf.109/16:

*18 Zilka’de 1336/25 Ağustos 1334 [25 Ağustos 1918]

18 Zilka’de1336/26 Ağustos 1334 [26 Ağustos 1918]/ s.110, belge aslı

-Syf.112/3:

*”Musul Vâlisi Memduh Bey’in şifreli telgrafı sâdece Şeyhülislâmlığı değil Harbiye Nezâretini(n) de harekete geçirmiştir.”

Yazışmalardan, muâmele başlangıcının Enver Paşa’nın başında bulunduğu Harbiye Nezâreti’nce Musul Vâlsi Memduh Bey’e  yazılan aşağıdaki 21 Temmuz 1334/1918 târihli yazı olduğu anlaşılıyor..

Memduh Bey’in müsbet  beyânâtının katkısı olduğu da şüphesizdir..

-Syf.112/cedvel:

Buradakilerin yekûnünden dahâ fazla Harbiye Nâzırlığı yapan Enver Paşa’nın cedvelin başında olması gerekmez miydi?

Not: Afvedersiniz, sonradan yaptığım araştırmaya göre bu liste, Harbiye(!) Nâzırları listesi değil, Hâriciye Nâzırları listesiymiş!.. Enver Paşa burada neden olsun ki?..    

-Syf.112/7, 113/2:

*Harbiye Nâzırlığı (Mehmed Nâbi Bey zamânında) hemen mes’elenin tahkik edilmesi için Musul Vâlisi Memduh Bey’e yazı yazmıştır.”

Yazının târîhinde ve kişilerde sehiv var. 21 Temmuz 1334/1918 olacak. Harbiye Nâzırı ise Enver Paşa’dır.

Esâsen Mehmed Nâbi Bey, hayâtında Harbiye Nâzırlığı yapmış değildir.. O târihlerde de Hâriciye Nâzırı’dır.. Yanlış üstüne yanlış!.. (Bir A. Akgündüz klasiği!)

-Syf.113/2:

*21 Temmuz sene [13]36

21 Temmuz sene [13]34

-Syf.114/4:

*”Bedîüzzamân Enver Paşa’nın vazîfe teklifini kabûl etmemiş ve bunun üzerine kendisine, Harbiye Nezâreti’nin ikrâmiye ve harb madalyası vermesi kararlaştırılmıştır.” 

Burada sanki teklif edilen vazîfeleri kabûl etse ikrâmiye ve harb madalyası verilmeyecekmiş gibi anlaşılıyor ki, pek gerçekçi değil.

A. Nursî’nin te’lîfi Târihçe-i Hayât (1339, s.38)’da şöyle denilmiş: “Mezkûr Kostroma’dan firâr sûretiyle Petersburg, Varşova’ya gelmeye muvaffak olmuş ve bilâhare Viyana tarîkıyle İstanbul’a gelerek esâretten tahlîs-i grîbân etmiş. Üstâd-ı Muhterem bugün İstanbul’da olub ma‘lûmâtı olmadan ‘Dârü’l-Hikmet’il-İslâmiyye’ a‘zâlığına ta‘yîn buyurulmuş ve emr-i vâkı‘ karşısında bulundurularak kabûle mecbûr olmuştur.”

-Syf.114/2. Paragraf:

Bu tashîhe muhtaç paragrafın buraya konulma sebebi anlaşılamıyor..?

-Syf.114/3. Paragraf:

*”…; 1918 Hazîrân’ında Sibirya’daki Rus esâretinden …”

Bedîüzzamân’ın firâr ettiğ esir kampının Sibirya ile alâkası bulunmamaktadır.. http://risaletashih.org/bediuzzamanin-rus-esareti/

-Syf.115/23:

*”1889 yılında kıskançlık sebebeiyle Siird’de … hançeri … Ahmed Muhtar Paşa’ya hediye etmiştir.”

1889’un ve Ahmed Muhtar Paşa’ya hediye ettiği hançerin ayni hançer olduğunun belgesi..? Arada uzun yıllar var, esâret var, vs..

-Syf.134/resim altı:

*1339/1920

1339/1920-1921 [15 Ey.1920 – 3 Ey. 1921]

-Syf.136/resim altı:

*1339/1920

1339/1920-1921 [15 Ey.1920 – 3 Ey. 1921]

-Syf.212/resim altı:

*22 Şubat 1336 (Mîlâdî 7 Mart 1920)

22 Şubat 1336 (22 Şubat 1920)  / Bknz. Gazte kupürü üzerindeki târih!..

-Syf.212/dipnot:

*22 Şubat 1336 (Mîlâdî 7 Mart 1920)

22 Şubat 1336 (22 Şubat 1920

-Syf.214/20:

*12 Mar 1910

12 Mar 1920

-Syf.216/20:

*”14 Nîsan 1925’de Şeyh Saîd ve 47 arkadaşı içinde Seyyid Abdükādir de tutuklandı, yargılandı ve asıldı.” 

Seyyid Abdükādir ve arkadaşları ile Şeyh Saîd ve 47 arkadaşının îdâmları ayni târihde yapılmış gibi anlaşılıyor.. Aralarında 1 ay fark var..

S. Abdülkādir ve 5 arkadaşının  îdâmları, 27 Mayıs 1925

Şeyh Saîd ve 47 arkadaşının îdâmları, 28 Hazîran 1925

-Syf.269/resim altı:

*Evkāf-ı İslâmiyye Matbaası, 1336/1338/1919 [1920] 

Bu ibâre s.277’deki resme âid olabilir mi?.. H. Sitte’nin üzerinde târih ve matbaa adı bulunmuyor!..

 

-Syf.275/10:

*”… Ankara’da tab’ edilen Hubâb ve Zeylü’l-Hubâb …”

… Ankara’da tab’ edilen “Zeylü’z-Zeyl” ve “Hubâb (Habâb)” …

-Syf.275/19:

*1889’da te’lîf ettiği eser hangisidir, belge ibrâzı mümkün müdür?..

-Syf.276/8:

*Muhâkemât’ın Türkçesi … , 1918’den sonraki eserler arasında tab‘ edildiğinden …

Vâkıa mutâbık değil!.. İlk Türkce baskı üzerindeki târih 1327.. [14 Mart 1911 – 13 Mart 1912] 

(Necmeddin Şahiner, Bilinmeyen Taraflarıyla Bedîüzzamn Saîd Nursî, 2006, s. 153.)  

-Syf.276/13:

*16 Şubat 1920

16 Mart 1920

-Syf.280/resim altı:

*1020’lerde

1919’da (1920’lerden evvel!)

-Syf.290/resim altı:

*1337-1339/1920

1337-1339/1921 [9 Mayıs 1921 ile  8 Hazîdaki sürede te’lif edilmiş.. 3 Eylül 1921’den önce basılmış..]
-Syf.309/resim altı:

*1338/1340/1921

1338/1340/1922

-Syf.322/ -:

*1339/1341/1922

1339/1341/1923

-Syf.323/resim altı:

*1339/1341/1922

1339/1341/1923

-Syf.324/resim altı:

*1339/1341/1922

1339/1341/1923

-Syf.329/1:

*1921-1923 

1927-1928 

http://risaletashih.org/bediuzzaman-said-nursi-muhtasar-tarihce-i-hayati-vi-1926-1960/ 

-Syf.335/23:

*9 Ekim 1921

26 Eylûl 1921

-Syf.336/9:

*1921 Ekim’inde te’lîf edilip, ayni sene tab‘ edilen manzum Lemaât ..

9 Mayıs 1921 ile  8 Hazîran 1921 arasındaki sürede te’lif edilip 3 Eylül 1921’den önce tab‘ edilen  manzum Lemaât ..

Üzerindeki târih (1337-1339) ve nottan 1339 Ramazân’ında te’lîf olunduğu, 3 Eylûl 1921’den önce basıldığı anlaşılıyor..

-Syf.344/34:

*1894 târîhinde yaşı onsekizdir..

1894 târîhinde yaşı onaltıdır..

-Syf.345/9:

*Abdülganî Paşa

Selânikli Mehmed Enis Paşa

http://www.rne.com.tr/portreler/selanikli-mehmet-enis-efendi-1844/

-Syf.345/17:

*Bitlis’de 2 sene kaldıktan sonra, 1897’de Van’a gitti.

Bitlis’de 2 seneden daha fazla kaldıktan sonra, 1898’de Van’a gitti.

http://risaletashih.org/bediuzzaman-said-nursi-muhtasar-tarihce-i-hayati-1878-1960-i-1878-1908/

-Syf.377/resim altı:

*Millet Meclisi başlamıştır

Millet Meclisi idâresi başlamıştır

-Syf.384/25:

*[1]323

[1]324 / metin aslı

-Syf.384/26:

*meşhur

meşhûd / metin aslı

-Syf.386/dipnot:

*Târîhî Bir Celse, … sh.2 / 1. sayfadaki bu kısım Bedîüzzamanla alâkalı değil

Büyük Millet Meclisinde / alâkalı yer, 3. sayfadaki 1. sütunda

“Vilâyât-i Şarkıyye ulemâ-yı benâmından olub  Anadolu gāzîlerini ve Meclis-i Âlî’yi ziyâret etmek üzere İstanbul’dan buraya gelen ve sâmiîn locasında bulunan Bedîüzzaman Molla Saîd Efendi Hazretlerine beyân-ı hôş-âmedî edilmesi hakkındaki Bitlis Meb’ûsu Ârif Bey ve rüfekāsının takrîri alkışlar arasında kırâat olundu.”

-Syf.387/resim altı:

*sh.2

sh.3

-Syf.401/ resim altı:

*meb’ûslara hitâben 10 maddelik konuşması 

meb’ûslara hitâben 10 maddelik beyannâmesi

-Syf.404/4:

*22 Kasım 1922 Perşenbe günü Millet Meclisini ziyâret eder

9 Kasım 1922 Perşenbe günü Millet Meclisini ziyâret eder (s.384-385).

-Syf.405/19:

*1338

1339

-Syf.405/21:

*19 Ocak 1923’de …, M. Kemâl Paşa ile aralarında şiddetli bir münâkaşa oldu..  / belge?

25 Kasım 1922’de …, M. Kemâl Paşa ile aralarında şiddetli bir münâkaşa oldu.. / s.402

-Syf.406/31:

*dört ay kadar  

beş ay kadar

-Syf.406/32:

*Hubâb ve Zeyl-i Hubâb

Zeylü’z-Zeyl ve Hubâb (Habâb) / Zeylü’z-Zeyl, Tabîat Risâlesinin Arabca aslı

-Syf.406/33:

*Reîsicumhur / Henüz Cumhûriyet kurulmamış

TBMM Reîsi

-Syf.410/13:

*7 Kasım 1922’den 30 Hazîran 1923 târihleri

7 Kasım 1922’den 30 Nîsan 1923 / 1 Mayıs 1923 târihleri / Tren biletindeki târihlere göre Ankara’dan ayrılışı 17 Nîsan ile en geç 1 Mayıs 1923 arası olabilir..

-Syf.428/4:

*22 Şubat 1339/1922

22 Şubat 1339/1923

-Syf.428/1. resim altı:

*21.2.1922

21.2.1923

-Syf.456/27:

*1907’de kaleme aldığı / ?

Bilinen İlk Gazete Yazısı: 24 Temmuz 1324 / 6 Ağustos 1908  

Neşredilen İlk Kitabı, Nutuk: H.1326 [içkapak], R.1324 [dışkapak] (1908 sonları – 1909 başları)

 http://risaletashih.org/bediuzzaman-said-nursi-muhtasar-tarihce-i-hayati-1878-1960-ii-1908-1916/  

-Syf.482/8:

*Zeyl’ül-Hubâb

Zeylü’z-Zeyl

“Zeylü’z-Zeyl
Habbe’nin ikinci zeylinde, gāyet mühim bir risâle olan hem Arabca, hem Türkce olarak kesretle intişar eden Asâ-yı Mûsâ mecmûasında Yirmiüçüncü Lem’a nâmındaki “Tabîat Risâlesi”nin muhtasar kısa Arabcası da vardır.
Bu risâle, Ankara’da te’lif edildiği zaman bir matbaada [Yenigün] tab‘ edilmiştir. İnsanların ağzından çıkan dehşetli üç kelimenin butlânını isbat ederek tabîat bataklığında boğulanları kurtarıyor. …” (M. Nûriye, Y. Asya Neşriyat, 1994, s.222)

-Syf.484/5:

*Van’a gidiş biletinin üzerindeki târih 17 Nîsan 1923

Ankara’dan ayrılış biletinin üzerindeki târih 17 Nîsan 1923

17 Nîsan, biletin kesildiği târîh.. 31(?)/4/1923 [1 Mayıs 1923] târîhine kadar mu’teber olduğuna göre kesin ayrılışı 17 Nîsan 1923 – 1 Mayıs 1923 arası.   

-Syf.489/27:

*30 Hazîran ile 13 Temmûz 1923 günleri arasındaki bir günde / Yukarıdaki bilgi ve belgelere uygun değil.. Mufassal T. Hayât’daki yanlış aynen iktibâs edilmiş..

17 Nîsan ile 30 Nîsan [1 Mayıs] 1923 günleri arasındaki bir günde

-Syf.489/dipnot-3:

*Târiçe-i Hayât, sh.148

Târihçe-i Hayât, 1998, sh. 489

-Syf.492/3:

*Temmuz 1924 yılına kadar

Temmuz 1924 ayına kadar

-Syf.492/resim:

Belgenin üst kısmı çıkmamış.. Bedîüzzamân’la ilgili olduğunu nasıl bileceğiz?

-Syf.492/23, 26:

*28 Temmûz 1340/1923

28 Temmûz 1340/1924

-Syf.492/31:

*Evvelâ Trabzon Vâlîsi Cemâl Efendi Bedîüzzamân hakkında Dâhiliye Vekâletine olumsuz bir yazı yazmış …

2.Ağustos 1840 târihli yazıya göre; Trabzon Vâlîsi Cemâl Efendi Bedîüzzamân hakkındaki olumsuz yazıyı durup dururken değil, Dâhiliye Vekâleti 31.7.1340 târihli şifreye cevap olarak  yazmış ..

-Syf.494/7:

*3 Ağustos 1340/1923

3 Ağustos 1340/1924

-Syf.494/10:

*7.8.1340/1923

7.8.1340/1924

-Syf.500/-:

*Bitlis, 30/Eylûl/1340/1924  

Bitlis, 7/Eylûl/1340/1924

-Syf.514/12, 13:

*Dâr’ül-Hikmet’de vazifeli resmî a‘zâ olarak çalıştığı iki-üç senelik hayâtında …

Dâr’ül-Hikmet’de vazifeli resmî a‘zâ olarak çalıştığı dört sene üç aylık hayâtında …

(D. Himet-il-İslâmiyye, S. Albayrak, Y. Asya Yayınları, 1973, s.188)

Burada belirtilen dört sene üç aylık süre, hastalık sebebiyle müdeaddid def’alar aldığı ma‘zeret izinleri ile berâber olmalıdır.. 

-Syf.515/son satır:

*1924/1925 yıllarında

1924 yılında

-Syf.516/3, 5:

*1924 Ağustos’unda … Ramazan ayı idi.  / Târihler yanlış..

1924 yılı Ramazan’ı 6 Nîsan – 4 Mayıs günlerine gelmektedir.

-Syf.518/39:

*1924 yılı yaz aylarının iptidâsında “Erek Dağı’na” çıkmıştı. / Târihler yanlış..

O günlerde henüz Van’a vâsıl olmamıştı. Van’a gelişi; 6.9.1924. Bknz: s.502

-Syf.519/6

*1924 yılının yaz başlarında, Erek Dağı Zernabad suyu başına çıktı. Târihler yanlış..

O günlerde henüz Van’a muvâsıl olmamıştı. Van’a gelişi; 6.9.1924.  

-Syf.523/belge çevirisi (son satır):

*Numerosu 41

Numerosu 21 

-Syf.571/ikinci resim altı:

*341/1924

1341/1925

-Syf.605/sayfa altı:

*.., şu belge Bedîüzzamân’ın 10 Şubat 1925 târînde değil, 1 Mart 1926 târînde sürgün edildiğini açıkça ortaya koymaktadır.

Belge, sürgünün 10 Şubat 1925’de olmadığını gösteriyor ama 1 Mart 1926’da olduğunu isbât etmiyor.. Esâsen 10 Şubat 1925’in aslı 10 Şubat 1926.. (Mufassal T. Hayât,1998, s.704)

-Syf.611/:

Kinyas Kartal’ın hâtırasının belki en mühim noktası verilmemiş: “Zigana’da Bayram münasebetiyle tatlı verildi.

” (Son Şâhidler-2, Y. Asya Ya., N. Şahiner, 1981, s.17)

Not: Ramazan Bayramı, 13 Nîsan 1926 

-Syf.616, 617:

*…9 Nîsan 1926 târîhinde ve güzel bir bahâr gününde, iskeleden hareket ederek Karadeniz’i seyrede ede *… 15 Nîsan 1926 günü İstanbul’a ulaşmış bulunuyordu. 

Varsa belge ibraz edilmeli… Edilemiyorsa, Kinyas Kartal’ın yukarıda geçen hâtırası esas alınmalı düşüncesindeyim..  Yânî 15 Nîsan’da  muhtemelen henüz Trabzon’da idi..

-Syf.617/15:

*Van’daki son yirmi aylık hayâtında …

Van’daki son onsekiz aylık hayâtında … (6 Eylül 1924-1 Mart 1926)

-Syf.622/2:

*Mayıs 1926 – Mart 1927

Mayıs 1926 – 1927 başları

-Syf.636/29:

*Isparta’da geçen 20 gün … 

Belge?

-Syf.637/16:

*Ben de

Bende

-Syf.641/23:

*Onuncu Söz: 1342/1926

1342 Hicrî: 1923-1924

1342 Rûmî: 1926-1927

Karar vermek lâzım, 1342 Hicrî mi, Rûmî mi?

 -Syf.641/24:

*“Onuncu Söz’ün te’lîfi Ankara’da yapılmış ve bize göre Üstâd Ankara’da iken basım ta‘lîmâtını vermiş tir. Zîrâ elimizdeki nüshalar üzerinde bulunan 1342 târîhi, Bedîüzzamân’ın te’yîdiyle Hicrî tarihtir ve te’lîf târîhine işâret etmektedir.”

Şimdiye kadar Onuncu Söz’ün Barla’da te’lîf edildiği üzerinde icmâ var idi.. Ankara nereden çıktı?..  Kaldı ki, 1342 Hicrî (13 Ağustos 1923 – 31 Temmuz 1924)’de Üstâd, Ankara’da değil İstanbul’dadır..  Ankara yerine İstanbul denilse dahâ tutarlı olurdu..

-Syf.642/1:

*“(baskısı )… 1926 yılında Burdur’da gerçekleşmiştir. … 1926 yılında birinci baskısı ve 1928’de ikinci baskısı.. Bu eseri … Bekir Dikmen .. Hamza Efendi ile berâber Osmanlıca olarak [herhâlde 1926’da Latince bastıracak değildi]63 sayfa olarak bastırdı.”

Te’lîfinin Ankara’da olduğu iddiâsı gibi 1926’da Burdur’da tab‘ edildiği iddiâsı da pek iknâ‘edici değil.. 

Onuncu Söz’ün Müküslü Hamza ile Bekir Dikmen’in berâber yaptırdığı biliniyor. Hâlbuki;

1) Üstâd 1926’da Burdur’da iken Barla’lı Bekir Dikmen’le muhâberesine dâir bir belge serdedilmiyor..

2) Ba‘zı kaynaklar, 1926’larda Müküslü Hamza’nın mahbus olduğunu yazıyor..

https://www.yeniasya.com.tr/2010/10/15/enstitu/h1.htm   

Ayrıca; 1928 baskısı üzerinde basım târîhi ve matbaa adının bulunması, ondan iki sene evvel 1926’da Burdur’da iken basıldığı iddiâ edilen nüshada matbaa adı ve basım târîhinin bulunmaması da garîb bir durum.. 

Kanâatimce; s.844’de 23. Söz için serdedilen, “O zaman te’lif târîhi 1926 olur ki, elimizdeki bilgiler ile çatışmaktadır. O hâlde bu târih kaydı, yâ hatâ ile yâhud  da başka maksad ile konulmuştur.” hükmü içerisinde mütâlaa edilmelidir.

-Syf.653/resim altı:

*18 Ağustos 1957

18 Ağustos 1357 (31 Ağustos 1941)

-Syf.665/10:

*… Isparta’ya getiriliyor: 1 Mart 1927

… Isparta’ya getiriliyor: 1927 başları

-Syf.670/ resim altı:

*1 Mart 1927 târîhinde Bedîüzzamân Burdur’dan Isparta’nın Barla Nâhiyesine sürgün ediliyordu.

1 Mart 1927 târîhinde Bedîüzzamân Isparta Merkez’den Eğirdir Kazâsının Barla Nâhiyesine sürgün ediliyordu.

-Syf.673/ resim altı:

Barla Nâhiyesi/ Resimde görünen Barla Nâhiyesi değil.

Barla Nâhiye Merkezi (Barla Karyesi / Barla Köyü)

-Syf.681/ resim altı:

*Barla’ya ilk geldikleri zaman çekilmiş resmi

Burdur’a ilk getirildiği zamançekilmiş resmi  

-Syf.714/27:

*“Onuncu Söz” ilk te’lîf edildiğinde, ismi “Onuncu Söz” değil “Haşir Risâlesi”dir. Zâten Onunucu Söz te’lîf edildiği zaman, henüz birden dokuza kadar olan “Küçük Sözler” te’lîf edilmiş değildir.

Belge?

-Syf.719/11-12:

*1926 yılı içerisinde Burdur, Isparta ve Barla’da tamamlanan …

1926 -1927 yılları içerisinde Burdur, Isparta ve Barla’da tamamlanan …

-Syf.719/33:

*Ankara’da te’lîf edilen ve 1926 senesi içerisinde İstanbul’da tab‘ ettirilip intişâr eden “Onuncu Söz – Haşir Risâlesi”

Belge?

-Syf.720/9:

*1926 yılında Burdur’da te’lîfi tamamlanan ve Kur’ân hattı olan Osmanlıca [?]  tab‘ edilip intişâr eden Haşir Risâlesi’nin kapağına “Onuncu Söz “ismi de yazılmıştır.

“Haşir Risâlesi” de mi yazıyor?

-Syf.720/15:

*Yirmiikinci Söz’ün Birinci Söz’den, ya‘nî Küçük Sözler’den önce te’lîf edildiğini Bedîüzzamân yazıyor. Buna göre 1927 yılı başlarında Yirmiikinci Söz’ün te’lîf edildiğini, Küçük Sözlerin de ayni sene zarfında te’lf edildiği görülmektedir.(?)

 http://risaletashih.org/bediuzzaman-said-nursi-muhtasar-tarihce-i-hayati-vi-1926-1960/  

-Syf.720/Cedvel:

*Onuncu Söz 1926(?)

*Onuncu Söz 2. Zeyl 1926(?)

*Onuncu Söz 3. Zeyl 1926(?)

*Onuncu Söz 4. Zeyl 1926(?)

*14. Söz’ün Zeyli gerçekten 1933’te ve Barla’da mı te’lif edilmiştir?..

14. Söz’ün Zeyli gerçekten 1933’te ve Barla’da mı te’lif edilmiştir?..
    RNE’ye, İİKV’ye, Sorularla Risâle’ye, ve 2004 basımı Y. Asya Sözler’de 14. Söz’ün Zeyli başlığının yanında verilen bilgilere göre, evet..

Şimdi, Risâle’de geçen şu parçaya bakalım: 

“Yedinci Suâl: Bu hâdise-i arziyye, bu memleketin ahâlî-i İslâmiyyesine bakması ve onları hedef etmesi ne ile anlaşılıyor ve neden Erzincan ve İzmir taraflarına dahâ ziyâde ilişiyor?
Elcevâb: Bu hâdise hem şiddetli kışta, hem karanlıklı gecede, hem dehşetli soğukta, hem Ramazân’ın hürmetini tutmayan bu memlekete mahsus olması; hem tahribâtından intibâha gelmediklerinden, hafifçe gāfilleri uyandırmak için o zelzelenin devam etmesi gibi çok emârelerin delâletiyle bu hâdise ehl-i imânı hedef edip, onlara bakıp, namaza ve niyâza uyandırmak için sarsıyor ve kendisi de titriyor.
Bîçare Erzincan gibi yerlerde daha ziyâde sarsmasının iki vechi var:
Biri: Hatâları az olmak cihetiyle, temizlemek için ta‘cil edildi…”

Çok açık ki burada zikredilen depremler; 60 kişinin öldüğü 7,1 şiddetindeki 22 Eylül 1939 İzmir (Dikili) ve 33 000 can kaybının yaşandığı 7,9 şiddetindeki 26/27 Aralık 1939 Erzincan Depremi.. Ve Üstâd o târihlerde Kastamonu’da bulunmaktadır..

Aşağıdaki parça da bu zeylin Kastamonu’da yazılmış olma ihtimâlini kuvvetlendiriyor:
“Risâlei’n-Nûr’un kerâmetlerindendir ki: Üstâdımız Radıyallâhü Anh, çok def’a risâlelerde, ‘Ey mülhidler ve ey zındıklar! Risâlei’n-Nûr’a ilişmeyiniz. Eğer ilişirseniz, yakında sizi bekleyen belâlar, sel gibi başınıza yağacaktır’ diye on seneden beri kerratla söylüyorlardı. Bu hususta şâhid olduğumuz felâketlerden,
Birincisi: Dört sene evvel Erzincan’da ve İzmir civârında vukūa gelen hareket-i arz olmuştur. O vakitler münâfıklar, desîselerle Isparta mıntıkasında Sava ve Kuleönü ve civârı köylerdeki Risâle-i Nur talebelerine iliştiler. …” (Sikke-i Tasdîk-ı Gaybî)

-Syf.726/27:

*Van Vâlilerinden Hasan Paşa

Vanlı Hasan Paşa

BTBSN ve MTH gibi kaynaklarda da Bedîüzzamân’ın Vâli Hasan Paşa tarafından dâvet edildiği yazmaktadır. 
Vesîkalara göre ise; Tâhir Paşa’dan evvel Hasan Paşa adında Van Vâlîsi bulunmamakta/bilinmemektedir..
Tâhir Paşa ve yakın seleflerinin Van Vâliliğinde bulundukları târihler şöyledir: Ahmed Nâzım Paşa(1895), M. Şemseddin Bey(1896), Vekil Ferik Şemsi Paşa(1897), Tâhir Paşa(1898-1906) (Abdülhamîd’in Vâlîleri, Abdülhamit Kırmızı, 2007 s. 89)
Tâhir Paşa’nın yakın halefleri: Âli Bey(1906), Ali Rızâ Bey(1907-1908 ) (Abdülhamîd’in Vâlîleri, Abdülhamit Kırmızı, 2007 s. 90)
Buraya kadar serdedilen belge ve bilgiler ışığında Bedîüzzamân’ın Van’a ilk gelişi; Tâhir Paşa dönemlerinde olmalıdır (1898)..

-Syf.726/dipnot-3:

*Şam’da … henüz çocuk iken 1911 … / belge?

Şam’da … henüz genç iken 1911 …

Kaynaklar doğum târîhini 1304  olarak veriyor.. Bedîüzzamân’dan 11 yaş kadar küçük..  O yıllarda 23 yaşlarında olur küçük çocuk (!)..   

–Syf.742/13:

tâ çocukluğumda tanımış oldum.

tâ gençliğimde tanımış oldum. (1304 doğumlu olduğuna göre en erken görme ihtimâli 20 yaşlarında olur.)

-Syf.743/resim altı:

*Hâfız Hâlid

Muallim Gālib

-Syf.819/resim altı:

Resim altı yazısının yeri burası değil..

-Syf.825/4:

*1926-1928 yılları arasında

1927-1928 yıllarında

-Syf.834/sayfa sonları:

*Yirmibeşinci Söz 1928 yılında te’lîf edilmiştir. Ancak bir yazma nüshada 1342/1926 yılında te’lif edildiği zikredilmektedir. Fakat bunun bir istinsah hatâsı olduğunu düşünüyoruz.

(?)

-Syf.835/22, …:

*25. Söz’ün 1928 yılında te’lif edildiğini gösteren işâretler.. (1342/1928) ederek …  

25. Söz’ün 1928 yılında te’lif edildiğini gösteren işâretler.. (1342[H]/1923-1924) ederek

25. Söz’ün 1928 yılında te’lif edildiğini gösteren işâretler.. (1342[R]/1926-1927)ederek …  

-Syf.844/sayfa sonları:

*Elimizde 1926/1341 târîhinde İstanbul’da Necm-i İstikbâl Matbaasında .. basılan bir nüsha bulunmaktadır.  O zaman te’lif târîhi 1926 olur ki, elimizdeki bilgiler ile çakışmaktadır[?]. O hâlde bu târih kaydı, yâ hatâ ile yâhud  da başka maksad ile konulmuştur.

Elimizde 1925-1926/1341 târîhinde İstanbul’da Necm-i İstikbâl Matbaasında .. basılan bir nüsha bulunmaktadır.  O zaman te’lif târîhi 1926 olur ki, elimizdeki bilgiler ile çatışmaktadır. O hâlde bu târih kaydı, yâ hatâ ile yâhud  da başka maksad ile konulmuştur.

-Syf.845/sağdaki resim altı:

*1341/1926

1341/1925

-Syf.850/sayfa sonu:

*Onuncu Söz – Haşir Risâlesi’ni Kur’ân hattı ile tab’ ettirmişti.

Onucu Söz – Haşir Risâlesi’ni tab’ ettirmişti. (O târihte yeniyazı yoktu zâten!..) 

-Syf.911/resim altı:

*Kitâbeti: 1352/1936, Te’lîfi:1341/1331/1931

1352[R]: 1936-1937

1341[R]: 1925-1926

1331[R]: 1915-1916

-Syf.912/resim altı:

*1931 yılı olsa gerektir ve bu duruma göre 1341 târîhi Hicrî olsa gerektir / ?

1341[H]: 1922-1923 

-Syf.912/ikinci resim altı:

*24 R.evvel  1360 / 21 Nisan 1941

24 R.âhir 1360 / 20 Mayıs 1941

-Syf.975/resim altı:

*eskisi gibi

aslısı gibi             

 

Not: Allah selâmet versin Akgündüz Hoca elemiş elemiş de dâneyi tekrar samana katmış ki, sonraki cildlere bakmaya tâkātım kalmadı dostlar!…

         Bilâl TUNÇ